Suwmiarka to niezastąpione narzędzie pomiarowe, które powinno znaleźć się w każdym warsztacie czy laboratorium. Pozwala na dokładne pomiary wymiarów zewnętrznych, wewnętrznych oraz głębokości elementów z precyzją do setnych części milimetra. W tym artykule przyjrzymy się bliżej budowie suwmiarki, jej rodzajom oraz zastosowaniom, abyś mógł efektywnie korzystać z tego niezwykle przydatnego narzędzia.
Co to jest suwmiarka?
Suwmiarka to uniwersalne urządzenie pomiarowe, które umożliwia szybkie i precyzyjne pomiary wymiarów zewnętrznych, wewnętrznych oraz głębokości różnych przedmiotów. Jest to niezwykle przydatne narzędzie, które znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu, takich jak obróbka skrawaniem, tokarstwo, a także w leśnictwie czy budownictwie.
Budowa suwmiarki
Podstawową konstrukcję suwmiarki stanowią prowadnica oraz suwak, na którym umieszczone są elementy pomiarowe, takie jak szczęki do pomiarów zewnętrznych, wewnętrznych oraz głębokościomierz. Na prowadnicy znajduje się główna podziałka, która umożliwia odczyt milimetrowy, a na suwaku umieszczony jest noniusz, czyli pomocnicza podziałka, która pozwala na odczyt wartości pomiaru z dokładnością do setnych części milimetra.
Elementy składowe suwmiarki
- Prowadnica – podstawa suwmiarki, na której umieszczona jest główna podziałka, zwykle w skali milimetrowej i calowej.
- Suwak – ruchomy element, na którym zamocowane są szczęki pomiarowe oraz noniusz.
- Szczęki pomiarowe – służą do pomiarów zewnętrznych (dolne) i wewnętrznych (górne).
- Głębokościomierz – umieszczony na końcu suwmiarki, służy do pomiarów głębokości.
- Noniusz – pomocnicza podziałka umieszczona na suwaku, która pozwala na odczyt wartości pomiaru z większą dokładnością.
- Dźwignia zacisku – umożliwia zablokowanie suwaka w odpowiedniej pozycji, co ułatwia odczyt wartości pomiaru.
Rodzaje suwmiarek
Suwmiarki można podzielić ze względu na rodzaj odczytu wartości pomiaru oraz na specjalistyczne zastosowanie. Wyróżniamy następujące rodzaje suwmiarek:
Ze względu na rodzaj odczytu wartości pomiaru
- Suwmiarka analogowa – wyposażona w podziałkę kreskową na prowadnicy oraz noniusz na suwaku.
- Suwmiarka cyfrowa – posiada elektroniczny wskaźnik cyfrowy oraz liniał pojemnościowy na prowadnicy.
- Suwmiarka zegarowa – wykorzystuje czujnik zegarowy wraz z zębatką na prowadnicy.
Ze względu na specjalistyczne zastosowanie
- Wysokościomierz suwmiarkowy – służy do mierzenia wysokości.
- Suwmiarka modułowa – przeznaczona do pomiaru grubości zębów w kołach zębatych.
- Głębokościomierz suwmiarkowy – służy do pomiarów głębokości.
Suwmiarka – pomiary
Sposób odczytu wartości wymiaru mierzonego za pomocą suwmiarki nie zależy od tego, czy mierzony jest wymiar zewnętrzny, wewnętrzny czy głębokość. Pomiar suwmiarką polega na ujęciu mierzonych powierzchni w szczęki suwmiarki (lub wysunięciu głębokościomierza) albo ustawienia szczęk między powierzchniami mierzonego wymiaru wewnętrznego, a następnie odczytaniu wyniku pomiaru na noniuszu lub wyświetlaczu LCD.
Odczyt wartości na suwmiarce analogowej
W przypadku suwmiarki analogowej, odczyt wartości wymiaru mierzonego polega na określeniu położenia zerowej kreski noniusza na głównej podziałce oraz zidentyfikowaniu kreski noniusza, która pokrywa się z kreską na skali głównej. Następnie, wartość pomiaru można obliczyć sumując wartość odczytaną z głównej podziałki i wartość odczytaną z noniusza.
Odczyt wartości na suwmiarce cyfrowej
W przypadku suwmiarki cyfrowej, odczyt wartości wymiaru mierzonego jest znacznie prostszy, gdyż wynik pomiaru wyświetlany jest bezpośrednio na ekranie LCD. Warto zwrócić uwagę, że suwmiarki cyfrowe są wrażliwe na warunki pracy, takie jak wilgotność czy zakłócenia elektromagnetyczne. Dlatego też, należy dbać o odpowiednie warunki pracy i przechowywania tego typu suwmiarek.
Odczyt wartości na suwmiarce zegarowej
Odczyt wartości wymiaru mierzonego za pomocą suwmiarki zegarowej polega na odczytaniu wartości milimetrowej ze skali stałej suwmiarki oraz wartości dokładnej ze skali na zegarze. W przypadku tego typu suwmiarek, odczyt wartości pomiaru jest również prosty i dokładny.
Jak używać suwmiarki?
Sposób użycia suwmiarki zależy od rodzaju pomiaru, jaki chcemy wykonać. Jeśli interesuje nas pomiar wielkości wewnętrznych, wykorzystujemy szczęki górne suwmiarki. Do pomiarów zewnętrznych służą szczęki dolne. Pomiar głębokości jest realizowany za pomocą wysuwanego głębokościomierza, który znajduje się na drugim końcu suwmiarki.
Pomiar wielkości wewnętrznych
Do pomiaru wielkości wewnętrznych, takich jak średnica otworu czy szerokość rowka, używamy górnych szczęk suwmiarki. Należy umieścić szczęki wewnątrz mierzonego elementu i przesuwać suwak, tak aby szczęki opierały się o wewnętrzne ścianki elementu. Następnie odczytujemy wartość pomiaru z noniusza lub wyświetlacza LCD.
Pomiar wielkości zewnętrznych
Aby zmierzyć wymiary zewnętrzne, takie jak średnica wałka czy grubość płytki, używamy dolnych szczęk suwmiarki. Należy umieścić szczęki na zewnątrz mierzonego elementu i przesuwać suwak, tak aby szczęki opierały się o zewnętrzne ścianki elementu. Następnie odczytujemy wartość pomiaru z noniusza lub wyświetlacza LCD.
Pomiar głębokości
Pomiar głębokości, takiej jak głębokość rowka czy otworu, realizowany jest za pomocą wysuwanego głębokościomierza, który znajduje się na drugim końcu suwmiarki. Należy wysunąć głębokościomierz i oprzeć jego płaską powierzchnię o krawędź mierzonego elementu, a następnie wsunąć głębokościomierz w głąb otworu czy rowka. Wartość pomiaru odczytujemy z noniusza lub wyświetlacza LCD.
Jak odczytać suwmiarkę?
Sposób odczytu wartości pomiaru z suwmiarki zależy od jej rodzaju. Suwmiarki cyfrowe i zegarowe są najprostsze i najdokładniejsze w odczycie, gdyż wyświetlają gotowy wynik na ekranie cyfrowym lub zegarze. W przypadku suwmiarki analogowej odczyt wartości pomiaru wymaga nieco więcej uwagi, gdyż wartość pomiaru jest sumą wartości odczytanej z głównej skali na prowadnicy oraz wartości odczytanej z noniusza.
Rodzaje przyrządów suwmiarkowych
Zasada pomiaru wykorzystywana w suwmiarce jest stosowana również w pochodnych przyrządach pomiarowych, do których zalicza się między innymi:
- Głębokościomierz suwmiarkowy – służy do pomiarów głębokości otworów i rowków.
- Wysokościomierz suwmiarkowy – przeznaczony do mierzenia wysokości elementów.
- Suwmiarka modułowa – używana do pomiaru grubości zębów w kołach zębatych.
Normy i błędy pomiarów suwmiarek
Dopuszczalne błędy suwmiarek były określone w normie PN-80/M-53130. W przypadku suwmiarki uniwersalnej o długości pomiarowej 140 mm z noniuszem równym 0,05 mm, błąd wskazania wynosi ±0,05 mm (50 μm). Norma DIN 862:2015 dla tego samego typu przewiduje taki sam błąd wskazania.
Wybór suwmiarki – na co zwrócić uwagę
Przy wyborze suwmiarki warto zwrócić uwagę na kilka aspektów:
- Jakość wykonania – suwmiarka powinna być solidnie wykonana, z wykorzystaniem trwałych materiałów, takich jak stal nierdzewna czy aluminium.
- Dokładność odczytu – różne modele suwmiarek mają różną dokładność odczytu, określoną przez producenta, np. do 0,1 mm, do 0,05 mm lub do 0,02 mm.
- Zakres pomiarowy – suwmiarki mają różny zakres pomiarowy, np. 0-150 mm, 0-300 mm, 0-600 mm czy więcej.
- Rodzaj suwmiarki – warto wybrać suwmiarkę odpowiednią do swoich potrzeb, czyli analogową, cyfrową czy zegarową.
Konserwacja i dbanie o suwmiarkę
Aby suwmiarka służyła przez długie lata, warto dbać o jej właściwą konserwację i użytkowanie. Należy unikać upadków i wstrząsów, które mogą uszkodzić suwmiarkę, szczególnie te cyfrowe. Modele cyfrowe są również wrażliwe na wilgoć i pył, które mogą uszkodzić delikatną elektronikę. Dlatego warto dbać o odpowiednie warunki przechowywania i użytkowania suwmiarki, aby cieszyć się jej dokładnymi pomiarami przez długie lata.
